Budowa soczewki kontaktowej

Soczewki kontaktowe noszą miliony osób na całym świecie, aby skorygować wady wzroku. Rzadziej pełnią one funkcję opatrunkową lub kosmetyczną (pozwalają szybko zmienić kolor oczu). Producenci proponują bardzo dużo typów soczewek. Różnią się one materiałem, z którego są wykonane, budową oraz przeznaczeniem (rodzaj korygowanych wad wzroku).

Z naszego poradnika dowiesz się:

• Z czego zbudowana jest soczewka kontaktowa?

• Jakie parametry soczewek wziąć pod uwagę podczas wyboru?

• Jak działa soczewka kontaktowa?

• Jakie typy soczewek dostępne są na rynku?

 

Z czego zbudowana jest soczewka kontaktowa?

Historia soczewek kontaktowych pokazuje, że początkowo były one dmuchane ze szkła. Nie było to rozwiązanie optymalne, dlatego z czasem zaczęto je ulepszać, aby poprawić pole widzenia oraz komfort zakładania i noszenia. Obecnie soczewki dzieli się na:

• twarde,

• miękkie,

• hybrydowe.

Soczewki twarde początkowo produkowano ze sztucznego tworzywa PMMA (soczewki nieprzepuszczające tlenu), a następnie RGP (soczewki przepuszczające tlen). Twarde soczewki są mniej komfortowe, ale ich zaletą jest wysoka trwałość (wymienia się je co około 2 lata). Obecnie stosuje się je przede wszystkim u osób, które nie mają możliwości noszenia soczewek miękkich. Soczewki z PMMA i RGP pozwalają osiągnąć stabilne pole widzenia przy skomplikowanych wadach wzroku (np. stożek rogówki) i po zabiegach chirurgicznych.

Twarde soczewki wytwarza się z płynnego polimeru, który jest utwardzany i cięty na bloki. Z tak powstałych bloków, komputerowo wycina się niewielkie soczewki o odpowiednim kształcie. Krzywiznę soczewki można uzyskać, wykorzystując obróbkę termiczną i komputerowe wykończenie (soczewka musi zostać dopasowana do krzywizny rogówki).

Soczewki miękkie powstały z materiału HEMA. Później na rynku pojawiły się pierwsze soczewki silikonowo-hydrożelowe. Obecnie do produkcji miękkich soczewek stosuje się:

• silikonowy hydrożel – materiał hydrofobowy odporny na przebarwienia i bardzo łatwy w obróbce. Przepuszcza on tlen, co pozwala oczom swobodnie oddychać. Soczewki silikonowe są miękkie, komfortowe i nie wysychają,

• hydrożel – materiał ten stał się hitem wśród producentów soczewek hydrofilnych. Suchy hydrożel posiada parametry podobne do szkła organicznego, po nawodnieniu staje się miękki i elastyczny, co zapewnia najwyższy komfort noszenia. Hydrożel łamie mity o soczewkach mówiące m.in. o tym, że powodują one podrażnienia oka (soczewki hydrofilne nie wywołują odczynu zapalnego),

• akryl – materiał ten jest odporny na ultrafiolet, nie odkształca się i dobrze dopasowuje do krzywizny rogówki.

Miękkie soczewki producenci najczęściej odlewają z formy. Polimer doprowadzany jest do stanu płynnego i wstrzykiwany do odpowiedniej formy. Następnie formę dociska się, aby uzyskać odpowiednią moc, krzywiznę i średnicę. Kolejnym krokiem jest utwardzenie soczewki i umieszczenie jej w plastikowym opakowaniu, które zawiera specjalny płyn pozwalający dbać o sterylność soczewek.

Inną metodą produkcji soczewek miękkich jest spin-casting. Na czym ona polega? Otóż, polimer w stanie płynnym wstrzykuje się do wirującej formy, gdzie uzyskuje odpowiedni kształt (dzięki sile odśrodkowej). Kolejnym krokiem jest stabilizacja i uzyskanie miękkiej soczewki, którą uzupełnia się wodą.

Parametry soczewek

Na zbiorczych opakowaniach soczewek kontaktowych oraz na pojedynczych blistrach pojawiają się informacje techniczne umieszczone przez producenta. Określają one m.in. materiał, z którego powstały soczewki, procent zawartości wody oraz inne parametry. Oznaczenia mają postać nieco tajemniczych symboli.

Objaśniamy, co oznaczają poszczególne skróty stosowane w branży:

• PWR lub SPH – skrótem tym określa się moc soczewek,

• CYL – cylinder (symbol określający moc astygmatyzmu),

• AXIS – oś astygmatyzmu,

• ADD – addycja (w soczewkach multikofalnych dodatek do bliży),

• DIA lub D – średnica soczewek (szerokość mierzona w mm),

• BC – krzywizna bazowa, promień krzywizny (tylny promień optyczny soczewki),

• EXP – data ważności soczewki,

• LOT – nr partii.

Soczewka musi nie tylko we właściwy sposób korygować wadę wzroku, ale także odpowiednio układać się na powierzchni oka. Parametry BC, czyli krzywizna bazowa i DIA (średnica soczewki) pozwalają uzyskać właściwy efekt. Gdy zostaną właściwie dobrane, rogówka zostanie całkowicie pokryta w przypadku patrzenia na wprost i boki, dzięki czemu unikniemy wysychania jej odsłoniętej części. Prawidłowe parametry gwarantują również dobrą ruchomość soczewki (to chroni przed zanieczyszczeniami metabolicznymi z powodu utrudnionej wymiany łez), brak ucisku na naczynka krwionośne spojówki i rąbka rogówki oraz wyraźne pole widzenia i komfort noszenia.

Warto pamiętać, że prawidłowe parametry soczewki kontaktowej powinien dobrać specjalista (optometrysta). Gdy będą idealnie dopasowane, będą prawidłowo korygować wadę wzroku, a jednocześnie nie spowodują dyskomfortu.

Jak działa soczewka kontaktowa?

Soczewki kontaktowe (popularnie określane także jako szkła kontaktowe) to niewielkie korekcyjne soczewki, które są zaprojektowane w taki sposób, aby skorygować wadę refrakcji. Soczewkę umieszcza się na rogówce, która pokryta jest warstwą filmu łzowego. Przylega on ściśle do soczewki, co pozwala jej poruszać się wraz z ruchami oka (w odróżnieniu od okularów, które nie są ruchome).

Najnowsze soczewki nie przypominają już szklanych soczewek okularowych, ale ich zasada działania jest podobna. Soczewka załamuje i skupia światło, co umożliwia wyraźne widzenie mimo wady wzroku.

Typy soczewek kontaktowych

Na rynku dostępny jest bardzo duży wybór soczewek kontaktowych, dlatego funkcjonuje wiele podziałów. Najpopularniejsza klasyfikacja dzieli je na:

• miękkie,

• sztywne gazoprzepuszczalne,

• twarde (nie przepuszczające tlenu).

Kolejny podział bierze pod uwagę wady wzroku. Według tego kryterium wyróżnia się soczewki:

• sferyczne (jednoogniskowe) – korygują wadę sferyczną,

• toryczne – korygują astygmatyzm (wada sferyczna i cylindryczna),

• multifokalne (progresywne, dwuogniskowe) – korygują wadę do bliży i dali jednocześnie (posiadają więcej krzywizn sferycznych),

• kolorowe – mogą występować we wszystkich powyższych typach, a dodatkowo zmieniać kolor oczu lub nie korygować wad (soczewki kosmetyczne).

Kolejny podział bierze pod uwagę długość noszenia soczewek. Na rynku dostępne są soczewki:

• jednodniowe (jednorazowe) – są wygodne i bardzo bezpieczne, ponieważ zapewniają idealną sterylność (po zużyciu wyrzuca się je do kosza, dlatego nie wymagają pielęgnacji),

• dwutygodniowe,

• miesięczne,

• kwartalne,

• roczne,

• całodobowe (24h).

Istnieje również podział ze względu na materiał, z którego wykonano soczewki:

• hydrożelowe – są miękkie, ale słabo przepuszczają tlen do rogówki,

• silikonowo-hydrożelowe – są miękkie, komfortowe i doskonale przepuszczają tlen do rogówki (można je nosić 24 h na dobę),

• ze szkła organicznego (Polimetakrylan metylu – PMMA ) – są twarde, ale w miarę dobrze przepuszczają tlen. Obecnie są wypierane przez bardziej komfortowe soczewki miękkie.