Co to jest spazm akomodacyjny?

Soczewka oka posiada zdolność do akomodacji (nastawności). To pozwala na wyraźne widzenie przedmiotów, które znajdują się zarówno blisko, jak i daleko. Soczewka w razie potrzeby zmienia kształt – jest to możliwe dzięki mięśniom. Gdy patrzymy w dal, mięsień rzęskowy oka rozluźnia się, a przy patrzeniu na przedmioty znajdujące się blisko napina się. Gdy zbyt długo patrzymy w bliży, może dojść do zaburzeń w pracy soczewki i skurczu akomodacyjnego. Na czym dokładnie polega to zjawisko?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest spazm akomodacyjny?

• Jakie są przyczyny spazmu akomodacyjnego?

• Jakie są objawy spazmu akomodacyjnego?

• Jak wygląda diagnostyka spazmu akomodacyjnego?

• Jak leczyć spazm akomodacyjny?

Czym jest spazm akomodacyjny?

Spazm akomodacyjny jest dysfunkcją akomodacji (nastawności), która powstaje w wyniku zaburzeń pracy soczewki oka. Przyczyną spazmu akomodacyjnego jest nadmierne kurczenie się mięśnia rzęskowego. Dolegliwość charakteryzuje się nadmierną konwergencją - jest to ruch zbieżny oczu przy patrzeniu na przedmioty położone w pewnej odległości, ściśle powiązany z akomodacją.

Kolejną cechą skurczu akomodacyjnego jest zwężenie źrenic. W wyniku dysfunkcji dochodzi do tzw. krótkowzroczności pozornej i zaburzenia widzenia obuocznego.

Jakie są przyczyny spazmu akomodacyjnego?

Do spazmu akomodacyjnego bardzo często dochodzi u osób, które długotrwale obserwują przedmioty z bliska. Do dysfunkcji może doprowadzić wielogodzinna praca przy komputerze bez robienia przerw, długie wpatrywanie się w ekran smartfona czy tabletu. Specjaliści jako bezpośrednią przyczynę zaburzeń akomodacji wskazują także niekorygowaną nadwzroczność.

Spazm akomodacyjny bywa również wynikiem:

• porażenia mięśni,
• zaburzeń neurologicznych,
• chorób okulistycznych (m.in. zapalenie tęczówki oka i ciała rzęskowego),
• chorób ogólnych,
• guza móżdżku lub przysadki,
• przyjmowania niektórych leków na jaskrę.

Jakie są objawy spazmu akomodacyjnego?

Przy spazmie akomodacyjnym dochodzi do automatycznego skurczu mięśnia rzęskowego i mięśni prostych przyśrodkowych. Skurcz ten zaburza proces prawidłowej akomodacji i nie pozwala oku dostosowywać się do odległości, z których obserwujemy dane przedmioty.

Przy spazmie akomodacyjnym można zaobserwować kilka charakterystycznych objawów:

• nieostre widzenie przedmiotów zarówno z dali, jak i bliży,
• trudności przy wysiłku oczu (czytanie, pisanie, praca na komputerze),
• bóle oczu i głowy.

Wśród objawów wzrokowych okuliści wymieniają m.in. zwężenie źrenicy, dwojenie (diplopia patologiczna), zaburzenia odwodzenia oraz zez zbieżny ukryty.

Jak wygląda diagnostyka spazmu akomodacyjnego?

Przy podejrzeniu spazmu akomodacyjnego należy zgłosić się do okulisty lub optometrysty. W celu weryfikacji dolegliwości wykonuje się badania: wady wzroku, widzenia obuocznego, ruchów oczu oraz  akomodacji. 

Jak leczyć spazm akomodacyjny?

Pierwszym krokiem terapii jest określenie dokładnych przyczyn dysfunkcji. To pozwala wykluczyć ewentualne choroby, których następstwem są problemy z prawidłową akomodacją (np. nadwzroczność, astygmatyzm).

Bardzo ważna jest również zmiana złych nawyków, które prowadzą do skurczu akomodacyjnego. Podczas pracy wzrokowej należy stosować regularne przerwy. Okuliści zalecają metodę 20-20-20. Polega ona na robieniu przerw podczas pracy przy komputerze co 20 minut. W czasie każdej przerwy należy przez 20 sekund patrzeć na przedmiot znajdujący się w dali (około 20 stóp od patrzącego – 6 m). W miarę możliwości, warto ograniczyć czas spędzany przy ekranie komputera, telewizora oraz smartfona i zaplanować ruch na świeżym powietrzu (naturalne światło jest przyjazne dla ludzkiego wzroku).

Warto podjąć także terapię, która pomoże rozluźnić akomodację i ustabilizować widzenie obuoczne. Stosuje się m.in.:

• tablice Harta – specjalne plansze do bliży i dali, które umożliwiają ćwiczenie prawidłowej akomodacji. Pacjentowi wskazywane są do odczytu litery z dali i bliży,
• flippery – 2 pary soczewek sferycznych (ujemne i dodatnie) oprawionych w jedną rączkę, które pomagają prawidłowo rozluźniać i napinać akomodację. Ćwiczenie rozpoczyna się od soczewek o słabszej mocy.

Terapia najczęściej trwa od kilku miesięcy do roku. Wizyty kontrolne w gabinecie okulistycznym zalecane są co około 1 miesiąc. Gdy terapia ortoptyczna nie przynosi efektów, specjalista może zastosować leczenie farmakologiczne.